Andrzej Wajda (d.
6 Mart 1929, Suwalki), Polonyalı sinema yönetmeni.
Hayatı
16 yaşından
itibaren Polonya Direnişi ile birlikte savaştı. Savaştan sonra, Cracow Güzel
Sanatlar Akademisi'nde (1945-48) resim öğrenimi, Lodz Yüksek Sinema Okulu'nda
(1950-52) yönetmenlik eğitimi gördü. Daha sonra, Barska Sokağında Beş Çocuk
filminde Alexander Ford'un asistanı olarak çalıştı.
Çalışmaları ve
sinemaya bakışı
Sinema alanında
hem Polanya hem de Avrupa'nın önemli yönetmenleri arasında sayılır. Kanal
(1957) filminde Polonya'nın kaderini ve 1944 Varşova Ayaklanması'ndaki
kahramanlığını yansıtır.
Wajda'nın fimleri,
batıda yaygın bir şekilde izlenen savaş sonrası Polonya filmleri arasında yer
aldı. Daha sonra, sinema ve TV için gerçekleştirdiği filmler tema ve içerik
açısından büyük çeşitlilik gösterdi.
1972'de genç
sinemacıları yüreklendirmek amacıyla Film Polski'nin bir dalı olarak kurulan
Film Unit X'in başkanlığına, Polonya Sinemacılar Sendikası Başkanlığı'na
seçilen Wajda, Polonya'daki politik durum nedeniyle 1981'de her iki görevinden
de istifa etti. Daha sonra, çalışmalarını tiyatro ve yabancı stüdyolarla ortak
film yapımları üzerinde yoğunlaştırdı. Kısa süre sonra Paris'e yerleşti.
Polonya dışında birkaç film yönettikten sonra, 1986'da ülkesine döndü. 1989'un
başında, yeni Polonya Halk Cumhuriyeti'nde senatörlüğe seçildi.
Andrzej Wajda,
çağımızın en çok ödül alan yönetmenlerinden biridir. İlk dönem filmlerinden
Wajda'nın, duygusal bir tarih yaklaşımı ve romantik bir insan yazgısı
kavramından oluşan kendi sanatçı damgasının yaratma yönteminin temellerinin
atıldığını görürüz.
Wajda'nın eserleri
çağımızın birçok biçimini ve katmanını ortaya koyar. Tarih filmlerini çağdaş
konulu filmler; geniş bir toplumsal yelpazeyi tarayan filmleri de insanların en
mahrem deneyimleri üzerinde yoğunlaşan filmler izler. Wajda'nın tüm eserlerinin
diğer bir birleştirici ögesi de, onun edebiyat ve sanat kaynaklarına bağlı
kalışıdır. Filmlerinin hatırı sayılır bir bölümü edebiyattan gelirken; resimsel
yönü de romantik sanat geleneğinden esin bulur. Filmlerinin ortak noktasını,
onun büyük tarihsel sentezleri, mecazları ve sembolleri betimlemesini sağlayan
tema seçimi tayin eder. Bireylerin ve toplumların kaderlerinde, trajik biçimde
sonuçlanan olayların kesişme noktasını oluşturan anlar, hep onu çekmiştir.
Filmlerinde, insan varoluşunun ana motifleri iç içe geçmiştir: Ölüm ve hayat,
aşk, yenilgi, seçim yapmak zorunda kalmanın trajik ikilemi ve büyük hayalleri
gerçekleştirmenin olanaksızlığı. Tüm bu motifler, hatta aşk gibi son derece
öznel bir duygu bile, Wajda filmlerinde tarih bağlamında ele alınmıştır.
Filmografi
1955 Pokolenie / A Generation / Bir Kuşak /
Nesil[1]
1955 Ide do slonca / Güneşe Doğru Yürüyorum
1957 Kanał
1958 Popiół i Diament / Ashes and Diamonds
/ Küller ve Elmaslar
1959 Lotna1960 Niewini Czarodeieje /
innocent Sorcerers / Masum Büyücüler / Suçsuz Büyücüler
1961 Samson
1962 Pawiatowa lady Makbet / The Siberian
Lady Macbeth / Sibiryalı Lady Macbeth
1962 L'amour à vingt ans / Milosc
dwudziestolatkow / Yirmi Yaşında Aşk "Warsaw"(Varşova) adlı bölümü çekti
1965 Popioly / The Ashes /küller
1967 Gates to Paradise
/ Cennetin Kapıları
1969 Wszystko na sprzedaz / Everything for Sale / Her şey Satılık
1969 Polowanie na muchy / Hunting Flies
/Sinek Avı
1970 Krajobraz po bitwie / Landscape After
the Battle / Savaştan Sonraki Görünüm
1971 Brzezina / The Birch Wood / Kayıp
Orman
1972 Wesele / The Wedding / Düğün
1972 Pilatus und andere / Pilate and Others
/ Pilatus ve Diğerleri
1974 Ziemia Obiecana / Land of Promise
/ Vaatler Ülkesi
1977 Czlowiek z marmuru / Man of Marble /
Mermer Adam
1978 Bez znieczulenia / Rough Treatment /
Uyuşturmadan
1979 Panny z Wilka / Young Girls of Wilko /
Wiko'lu Genç KIzlar
1980 Dyrygent / The Conductor / Orkestra
Şefi
1981 Czlowiek z zelaza / Man of Iron /
Demir Adam
1982 Danton
1983 Liebe in Deutschland, Eine / A Love in
Germany
/ Almanyada Bir Aşk
1985 Kronika wypadków milosnych / Chronicle
of Amorous Accidents / Aşk Olayları Günlüğü
1987 Possédés, Les / The Possessed /
Ecinnliler
1990 Korczak
1992 Schuld und Sühne
1995 Wielki tydzien / Holy Week
2002 Zemsta
2002 Lekcja polskiego kina
2005 Solidarnosc, Solidarnosc ...
2007 Katyn
